شاعری که در مدح و منقبت اهل بیت (ع) و ا مام رضا (ع) اینگونه میسرود:
بر آستان رضا روی التجا دارم
نظر گشا و ببین التجا کجا دارم
بر این مقامِ خدا داده افتخار کنم
که در حریم رضا رتبه گدا دارم
غبار درگه شمس الشموس عین شفاست
برای چاره هر درد، از این دوا دارم
ز صاحبان کرم نیست چشم اکرامم
امید مکرمت از حضرت رضا دارم
مرا چه بیم ضلالت ز کوره راه جهان؟
که از ولایت او نور رهنما دارم
قسم به تربت پاکش که کعبه دلهاست!
غلام اویم و در خدمتش وفا دارم
ز معصیت نگران و به مهر او خرسند
چه حالتی است که در خوف و در رجا دارم؟
به مهر آل علی پروریده جان و تنم
عجب که مسم و در قلب، کیمیا دارم
ز توس دل نتوانم گرفت و رفت ولی
به سر هوای تماشای کربلا دارم
ز دل نمیرودم یاد نینوای حسین
که روز و شب ز فراقش چو نی، نوا دارم
اگر نمردم و رفتم به آستانبوسش
از این زمانه به او باز شکوهها دارم
به رستخیز، «مؤید»! چو از لحد خیزم
به دست، نامه و بر لب رضا دارم
سید رضا مؤید که دمها، رباعیـات و غزلهایش در دوشــــــــــــــــــــنبهها و پنجشنبههای تشییع شهدا در مشهد در خاطرهها ماندگار شده است، از شعرای برجسته آیینی و انقلابی کشور بود. شعر معروف «خدا کند که بیایی» تنها یکی از آثار ماندگار او است و مجموعه اشعار او در طول سالها، از «گلهای اشک» تا «بهار بیخزان» مجموعهای غنی از معارف ناب دینی بوده که در کالبد ادبیاتی معرفتی و در عین حال مردمی جلوه کردهاند.
سیدرضا مؤید فرزند سید محمد متخلص به «مؤید» سال ۱۳۲۱ هجری خورشیدی در مشهد در خانوادهای مذهبی و علاقهمند به امور دینی متولد شد و پس از تحصیلات ابتدایی به شغل آزاد روی آورد. مؤید با مطالعه اثر ادبی و دیوانهای سایر شاعران از آغاز جوانی به سرودن اشعار بهویژه مدایح و مراثی مذهبی پرداخت و از شاعران نامور اهلبیت پیامبر عظیمالشأن اسلام(ص) بهشمار میرفت.
ویژگی برجسته استاد مرحوم «حاج سید رضا مؤید خراسانی» این بود که دعبلوار، شعر خود را در خدمت انقلاب و امام بهکار گرفت و ابعاد انقلابی و ستمسوز و مجاهدتآمیز معنویت ناب دینی را در اشعار شیرین خود به مردم نشان میداد.
از همین رو بود که رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار خود با جمعی از شاعران آیینی کشور فرمودند: «به برخی از موضوعات در شعرهای آیینی کم پرداخته میشود از جمله موضوعات مربوط به مسائل انقلاب، مسائل جنگ و دفاع مقدس، البته در یک دورهای خیلی خوب بود، همین آقای مؤید در زمان جنگ وقتی جنازههای شهدا را به مشهد میآوردند، شاید هر روزی یا هر چند روزی یک غزل میگفت و مداحها اینها را میخواندند...، الان جای این اشعار خالی است».
«از لحاظ ذهن انقلابی و ذهن جهادی و کار فکری، مشهد جزو مناطق بسیار پیشرفته بود، یعنی یقیناً در فضای انقلابی شهر، کارهای هنری و ادبی که انجام میگرفت تأثیر شایانی داشت. هر وقت جنازه یا جنازههایی، پیکرهای مطهری از شهدا میآمد مشهد، این شعرای مردمی و انقلابی که الحمدلله الان هم حضور دارند در مشهد؛ خدا انشاءالله حفظشان کند، بعضی هستند و بعضی هم از دنیا رفتند اینها شعر میگفتند، میآمدند در این مراسم تشییعها میخواندند. اصلاً فضای شهر را یک فضای جهاد و شهادت میکردند».
به مناسبت درگذشت این شاعر آیینی با تعدادی از شاعران آیینی کشور درباره شعر و شخصیت استاد مؤید گفتوگو کردهایم که در ادامه از نظر میگذرانید.
قلم نرم و روان، اشعارش را باورپذیر کرده بود
رضا اسماعیلی، از شاعران آیینی که آثاری از جمله «سحرنامه»، «سمت روشن دریا»، «لهجه شرقی عشق» و «بر بال ققنوس» را سروده و چاپ کرده، درباره ویژگیهای اشعار مرحوم استاد مؤید به قدس میگوید: مرحوم مؤید بیشتر به عنوان شاعر آیینی شهرت داشت، موضوع اصلی اشعارش مدح و منقبت خاندان اهل بیت(ع) بود.
اسماعیلی با اشاره به اینکه مرحوم استاد مؤید در زمینه اشعار آیینی جدی و دغدغهمند بود، میافزاید: این شاعر آیینی به دلیل اینکه پیوندی با مردم داشت، اشعارش برای عموم مردم قابل فهم بود، او در اشعارش بیان نرم و لطیف داشت و محور اشعار خویش را مدح اهل بیت(ع) قرار میداد.
به گفته وی، اشعار مرحوم استاد مؤید توسط بسیاری از ذاکران مورد استفاده قرار میگرفت و آنها در محافل و مراسم همزمان با مناسبتهای مختلف از این اشعار استفاده میکردند.
این شاعر آیینی افزود: یک هنرمند بهخصوص شاعر، پس از مرگ دنیوی شاید دوباره متولد میشود، زیرا شاعران معمولاً پس از مرگ بیشتر به جامعه معرفی میشوند، از این رو مخاطبان به شاعرانی که تازه با آنها و آثارشان آشنا میشوند بیشتر علاقهمند شده و آثار آنان را مطالعه میکنند.
اسماعیلی به مسئولان فرهنگی نیز یک پیشنهاد مطرح میکند و میافزاید: یکی از راهکارهای معرفی شاعران به جامعه پس از درگذشت آنها میتواند تجدید چاپ آثارشان یا چاپ آثاری باشد که هنوز به مرحله انتشار نرسیده است، از این رو میتوان از شاگردان مرحوم استاد مؤید درخواست کرد آثار ایشان را برای چاپ در اختیار مسئولان فرهنگی قرار دهند.
به گفته وی، یکی از نقاط ضعف جامعه ما این است در زمان حیات هنرمندان و شاعران، قدرشناس آنها نیستیم و پس از مرگ فرهیختگان و شاعران برای معرفی آنها تلاش میکنیم، برای رفع این نقطه ضعف باید در زمان حیات اندیشمندان ادبی و مفاخر حوزه شعر و فرهنگ در قالب تکریم آنها، این افراد را بیشتر به جامعه معرفی کنیم.
در مدح و مرثیهسرایی تخصص خاصی داشت
استاد محمد نیک که شاعر رضوی و عضو انجمن شعر رضوی است در گفتوگو با خبرنگار ما با اشاره به اینکه مرحوم استاد مؤید بیش از ۵۰سال در حوزه سرودن اشعار آیینی فعالیت داشت، میگوید: او خادم امام هشتم(ع) بود و طبع روانی داشت.
به گفته این شاعر رضوی، مرحوم استاد مؤید در سرودن اشعار آیینی استعداد بسیاری داشت و علاوه بر سرودن شعر، هیئتهای عزاداری برگزار و در آنجا در وصف اهل بیت(ع) نوحهسرایی میکرد.
استاد نیک با اشاره به اینکه تعداد شاعرانی که پیش و پس از انقلاب در وصف ائمه اطهار(ع) مدح میگفتند و مرثیه میسراییدند کمتر از انگشتان یک دست است، ادامه میدهد: مرحوم استاد مؤید تنها شاعر آیینی است که برای تک تک ۷۲ شهید اصحاب امام حسین(ع) شعر سرود و کتابی از این اشعار چاپ کرد.
مرحوم استاد مؤید علاوه بر اینکه شاعر و ذاکر اهل بیت(ع) بود، از جمله شاعرانی بود که در دیدار شاعران با رهبر معظم انقلاب همواره حضور داشت و برای ایشان از اشعارش میخواند.
استاد نیک درباره ویژگی شاخص مرحوم استاد مؤید میگوید: او اخلاص و ارادت بسیاری به اهل بیت(ع) داشت و از جمله بهترین و پرکارترین شاعران آیینی بود که علاوه بر مدح ائمه اطهار(ع)، برای تمام وقایع انقلاب اسلامی و دفاع مقدس نیز اشعار بسیاری سرود.
علاقه شدید استاد مؤید به امام رضا(ع)
استاد مصطفی محدثی خراسانی نیز از شاعران بنام شعر آیینی است. وی با اشاره به اینکه اشعار مرحوم استاد مؤید بسیار سالم و روان بود بهطوری که افزون بر شاعرانه بودن زبانی ساده داشت، گفت: شعر مؤید میتوانست نظر عامه مردم را به خود جلب کند و کلام او بسیار تأثیرگذار بود.
مرحوم استاد مؤید علاوه بر اینکه از عاشقان و ذاکران اهل بیت(ع) بود به امام رضا(ع) نیز علاقه شدیدی داشت و عمری در خدمت فرهنگ رضوی بود.
به گفته استاد محدثی خراسانی، مرحوم استاد مؤید در زمان حیاتش این اقبال را داشت که از ذوق و استعدادش بهره گرفته شود و برای تکریم و معرفی او به جامعه کوتاهی نشده است.
وی افزود: یکی از دلایل قدرت شاعران مذهبی در مشهد این است بین شاعران رسمی خراسان همچون آقایان کمال، صاحبکار و قدسی و شاعران مذهبی مانند غفورزاده و مرحوم استاد مؤید دوستی و مودتی برقرار بود، آنها جلساتی را برگزار میکردند که در ارتقای شعر آیینی مشهد و خراسان نقش بسیار مهمی ایفا کرد و این موضوع سبب شد شعر آیینی مشهد و خراسان نسبت به اشعار آیینی در نقاط مختلف کشور از سطح بالاتری برخوردار باشد، بنابراین مسئولان فرهنگ کشور باید این وحدت و همبستگی میان شاعران رسمی و آیینی را مدنظر قرار داده و در ادامه این مسیر تلاش کنند.
خبرنگار: مهدیه قمری
نظر شما